Coğrafi Konum
Batı Karadeniz Bölgesi’nde yer alan Zonguldak’ın kuzeyinde 80 kilometre uzunluğunda Karadeniz sahili yer almaktadır. Kuzeydoğuda Bartın, doğuda Karabük, batıda Düzce, güneyde ise Bolu illeri ile çevrilidir. Zonguldak ili 3.310 kilometrekarelik yüz ölçümüne sahiptir.
İklim
Zonguldak ili ılıman Karadeniz ikliminin etkisi altındadır ve kurak mevsime rastlanılmamaktadır. Her mevsim yağışlı olmakla birlikte en fazla yağış sonbahar ve kış aylarında görülür. Zonguldak için Meteoroloji Genel Müdürlüğünün son 30 yıl verileri incelendiğinde yılda ortalama 152,2 gün yağışlı geçtiği görülmektedir. Denizden iç kesimlere doğru gidildikçe, iklim biraz daha sertleşir, yağış azalır. Yıl boyunca aylık ortalama sıcaklık 6 ile 22 derece arasında değişmektedir.
Demografik Veriler
Zonguldak Merkez, Alaplı, Çaycuma, Devrek, Gökçebey, Kdz. Ereğli, Kilimli ve Kozlu olmak üzere sekiz ilçeye sahip olup 2020 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre 591.204 kişilik nüfusu vardır. Nüfus yoğunluğu ise 179 kişi/km2’dir. 380 köy, 176 mahalle, 17 belde ve 8 ilçeden oluşan Zonguldak’ta kent nüfusu 367.758 (%62,2), kır nüfusu 223.446 (%37,8) kişiden oluşmaktadır.
İdari Yapı
1920 yılına kadar kaza olarak yönetilen Zonguldak 1 Nisan 1924’te il olmuştur. Böylece Cumhuriyet sonrası kurulan ilk il olma özelliğini elde etmiştir. 1927 yılında Safranbolu kazası, 1944 yılında ilçe olan Çaycuma ve Ulus, 1953’te Karabük ve Eflani, 1957’de Kurucaşile, 1987’de Alaplı, Amasra ve Yenice kasabaları, 1990’da ilçe olan Gökçebey Zonguldak’a bağlanmıştır. 28.08.1991 tarihinde Bartın’ın il olması sonucu Bartın’ın yanı sıra Amasra, Ulus, Kurucaşile, 06.06.1995 tarihinde ise Karabük’ün il olmasıyla Eflâni, Safranbolu ve Yenice ilçeleri Zonguldak’tan ayrılmıştır. 1990’lı yıllara kadar bu üç ili bünyesinde barındıran ve Merkez, Karadeniz Ereğli, Devrek, Safranbolu, Çaycuma, Devrek, Ulus, Karabük, Eflani, Kurucaşile, Amasra, Yenice ve Gökçebey olmak üzere onüç ilçesi ile Kuzeybatı Anadolu'nun büyükçe bir ili iken belirtilen illerin ve ilçelerin ayrılmasıyla Zonguldak’ın ilçe sayısı beşe düşmüştür. 2012 yılı sonunda Kozlu ve Kilimli Beldelerinin de ilçe olmasıyla bugünkü idari yapısına kavuşmuştur. Zonguldak bugün idari anlamda Merkez ilçe, Kozlu, Kilimli, Alaplı, Çaycuma, Devrek, Gökçebey ve Kdz. Ereğli İlçelerinden oluşmakta, merkez ilçeler ve ilçelere bağlı toplam 25 belediyesi ve 380 köyü bulunmaktadır.
Zonguldak Adının Kaynağı
Zonguldak adının nereden geldiği ile ilgili çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Zonguldak kent merkezinin bulunduğu alan, eskiden Üzülmez Deresi’nin ağız kesiminde yer alan bir bataklıktı. İlkçağda “Sandraka/Sandrake” adıyla bilinen yerleşim yeri, adını Sandra Çayından (Üzülmez/Zonguldak Deresi) almıştır. Bir başka görüşe göre, yörenin sazlarla kaplı olması nedeniyle “sazlık, bataklık” anlamına gelen “Zonguralık, Zunguralık, Zongalık, Zungalık” sözcüğü zamanla değişerek Zonguldak’a dönüşmüştür. Bu görüşü pekiştiren varsayım ise, sazlık ve bataklığın neden olduğu sıtma hastalığının belirtisi olan “titreten yer” anlamındaki “Zonklatan” sözcüğünden geldiğidir. Bir diğer söylentiye göre ise kent adını, ocakları ilk işleten Fransız ve Belçika şirketlerinin kentin hemen yanındaki Göldağı mevkiini nirengi noktası almaları sonucu, Göldağı kesimi ya da bölgesi anlamına gelen “Zone Ghuen Dagh”ın Türkçe okunuşundan almıştır.