Benzersiz Doğanın Endüstri Mirasıyla Buluştuğu Yer

Her kenti oluşturan doğal, kültürel, sosyal ve tarihsel öğeleri barındıran geçmiş ve bunun getirdiği birikim, o kente ilişkin mekânların, sosyal çevrenin ve kent kimliğinin oluşmasına katkı sağlamaktadır. Kente kimlik kazandıran, onu geçmiş ile bir arada tutan, kent belleğinin saklı kalmasına büyük katkı sağlayan en büyük parametrelerden birisi de mimari yapılardır. Bu anlamda konut bölgeleri dışında en önemli yapı birimlerini endüstri yapıları oluşturmaktadır.

Zonguldak, limanı ve taş kömürüyle ülkemizin sanayileşme serüveninde önemli bir rol üstlenmiş olan Batı Karadeniz’in önde gelen kentlerinden biridir. Geçmişte, günümüze nazaran daha yoğun bir sanayi kimliğine sahip Zonguldak birçok fabrika, lojman, okul gibi sanayi, kültürel ve sosyal tesisleri bünyesinde barındırmaktadır. Bu yapıların bir kısmı özel sektör, bir kısmı ise kamu eliyle oluşturulmuştur. Son yıllardaki ekonomik gelişmeler ve bazı yapıların işlevlerinin tamamlanmasıyla üretim sahaları ve fabrikaların bir kısmı kapatılmıştır. Söz konusu yapılar bir dönemi yansıtan ve Türkiye’nin sanayileşme adımlarının atıldığı değerli endüstriyel miras ögeleridir. Atıl vaziyette olan veya farklı amaçlarla kullanılan turizme açılabilecek nitelikteki maden ocaklarının maden deneyimi yaşamak isteyen turistlere uygun hale getirilerek gezme imkanı sağlanması oldukça önemli ve eşsiz bir turizm deneyimi sunacaktır. Bunun yanı sıra turizme açılacak maden ocaklarında çeşitli aktiviteler ile farklı deneyimler de sunulabilir.

Zonguldak’ta, şehrin var oluş nedeni olan kömür ve buna bağlı gelişen sanayiye ilişkin kentsel hafıza gün geçtikçe kaybolmaktadır. Fiziksel ve sosyolojik oluşumda ciddi etkileri olan fabrikalar, maden ocakları ve sosyal tesisler işlevlerini yitirdiğinden terkedilmiş durumdadır. Kentsel hafızayı güçlendirmek, kentin mimari kültürünü korumak ve endüstri mirasını turizme kazandırmak için son yıllarda önemli atılımlar yapılmaktadır. Endüstri mirasına ait değerler doğayla bütünleşmiş bir biçimde ilin çeşitli bölgelerinde yer almaktadır. Endüstri mirasının içinde yer aldığı doğal çevre ile kurduğu ilişkinin okunabilmesi, turizme kazandırılması açısından önem arz etmektedir.

Farklı turizm arayışında olan turistlerin doğayı keşfederken geçmişin izlerini taşıyan bu yapıları da deneyimleyebilme imkanı vardır. Yapılar ile bağlantılı gezi yolları, bölgedeki ağaç dokusunun ve bu doku ile ilgili peyzajın etkin biçimde izlenebilmesine de olanak vermektedir.

Ulaşım ve Konaklama İmkânlarının Çeşitliliği

Turizmin temel bileşenlerinden biri de ulaşım altyapısı ve çeşitliliğidir. Zonguldak ulaşım altyapısı ve çeşitliliği yönünden zengin bir ildir. Ayrıca Zonguldak ilinde beş yıldızlı otellerden belediye belgeli işletmelere varan geniş bir yelpazede farklı ve nitelikli konaklama imkânları da mevcuttur.

Zonguldak çok modlu taşımacılık imkanlarına sahip olup ulaşım ağırlıklı olarak karayolu üzerinden sağlanmaktadır. Zonguldak’ta uluslararası niteliğe sahip bir havalimanı bulunmaktadır. Ayrıca Ankara’dan kalkan ve sırasıyla Çankırı, Karabük ve Zonguldak’a uğrayan bir demiryolu hattı bulunmaktadır.

Zonguldak metropollere ve Türkiye’nin nüfus yoğunluğunun olduğu alanlara yakın mesafededir. Zonguldak merkezden 350 kilometre yarıçaplı bir çember çizildiğinde Türkiye nüfusunun %40’ı bu alanda yaşamaktadır. İstanbul-Ankara otoyoluna uzaklığı 110 km’dir. Karayolu ile Ankara’ya 273 km, İstanbul’a 336 km, İzmir’e 695 km mesafededir.

İl sınırları içinde demiryolu ağı uzunluğu tek hat olarak 136 km’dir. Hat hem yolcu hem de yük taşımacılığında kullanılmaktadır. Zongudak-Karabük arasında yolcu taşımacılığı yoğun olarak yapılmaktadır. Zonguldak garına ulaşım taksi, dolmuş ya da belediye otobüsleri ile sağlanmakta olup, garın kent merkezine uzaklığı ise yaklaşık 1 km’dir.

Zonguldak’ta dört adet liman bulunmakta olup denizden ağırlıklı olarak yük taşımacılığında faydalanılmaktadır. Bununla birlikte dış ticaret amacıyla denizyoluyla ile gelen ve giden önemli miktarda insan bulunmaktadır.

Batı Karadeniz Bölgesindeki tek havalimanı Zonguldak’ın Çaycuma ilçesinde bulunan Zonguldak Havalimanı’dır. Askeri bir havaalanı olarak ikinci dünya savaşı esnasında inşa edilen havalimanında 1999 yılında yeni bina ve çevre düzenlemesi çalışmaları yapılmıştır. 500 bin yolcu/yıl kapasiteli Zonguldak Havalimanı Filyos Limanı’na 5 km, Zonguldak kent merkezine 55 km, Bartın’a 35 km, Karabük’e 86 km uzaklıktadır. 

Zonguldak Havalimanı uluslararası niteliğe sahip olup dış hatlarda gurbetçi nüfusun yoğun bulunduğu Almanya’nın Münster, Düsseldorf ve Köln'e, iç hatlarda da İstanbul Havalimanı'na doğrudan uçuşlar yapılmaktadır. Filyos Vadisinde yapılan yeni yatırımlar göz önünde bulundurularak, bölgede yaşayanların ve gelen ziyaretçilerin profiline uygun olarak başka ülke ve şehirlere de zaman içinde ilave seferlerin düzenleneceği düşünülmektedir. Böylece bölgeye ulaşımın kolaylaşması ve bölgenin turistler için daha cazip hale gelmesi beklenmektedir.

Konaklama çeşitliliği yönünden zengin olan Zonguldak’ta; bir 5 yıldızlı, iki 4 yıldızlı otelle birlikte üç, iki ve bir yıldızlı oteller ile belediye belgeli konaklama tesisleri, pansiyonlar, misafirhaneler ve kamp alanları da bulunmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığının 2020 verilerine göre Zonguldak ilinde belediye belgeli, turizm işletme belgeli ve yatırım belgeli tesis sayısı 43’tür. Bu tesislerda toplam oda sayısı 1.600 olup yatak sayısı toplam 3.206’dır. 

Doğal Güzellikler ve Eşsiz Deneyimler

Zonguldak doğal kaynaklar ve güzellikler açısından oldukça zengin bir ildir. Karadeniz kıyısı boyunca uzanan koyları, kumsalları, her biri ayrı bir doğa harikası olan mağaraları, dört mevsim yeşil kalabilen bitki örtüsü ve orman içi dinlenme alanları çeşitli turizm türlerine ev sahipliği yapabilecek doğal kaynaklardır.

Kıyı kesimde doğuda Sazköy’den batıda Kocamanköy’e uzanan 80 km’lik şerit, pek çok doğal plaj ve kumsalı bulunmaktadır. Dağlık ve ormanlık bir alandan oluşan Zonguldak coğrafyasında yükseltiler 2000 metreyi aşmamaktadır. Dört mevsim yeşil kalabilen, aralarında küçük akarsu ve köyler olan bu dağlık alanlar doğada farklı deneyim imkanları sunmaktadır. Bölüklü, Bacaklı ve Gümeli gibi yaylaları yayla kültürü ve açık hava deneyimleri için seçenekler sunarken, Dirgine Vadisi’nde bulunan Dirgine Çayı sahip olduğu su rejimleri ile rafting imkanı sunmaktadır.

Zonguldak’ta farklı deneyim sunan bir diğer doğal kaynak ise mağaralardır. Bu mağaraların içinde eşsiz güzellikte dikit, sarkıt ve traverten gibi jeolojik oluşumların yanı sıra, akarsu ya da göl gibi sulara da rastlanmaktadır. Günümüzde bilimsel araştırma, sportif ve turistik amaçlı geziler için kullanılmaktadır. Merkez ilçede bulunan Gökgöl Mağarası ve Ereğli’de bulunan Cehennemağzı Mağaraları ilin ziyarete açık mağaralarıdır.

İlin yarısından fazlasını kaplayan yeşil doku, iğne ve geniş yapraklı ağaçlarla çok çeşitli orman altı bitki örtüsünden oluşmaktadır. Halk ve ziyaretçiler tarafından sosyal dinlenme alanı olarak kullanılan bu alanlar doğa yürüyüşü, fotoğrafçılık, bisiklet turları, bitki inceleme, avcılık ve yaban hayatı gözlemleme gibi aktivitelere yanıt verebilecek potansiyel zenginlikler içermektedir.

Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethinin ardından fermanıyla Ereğli’ye dikilen 8 adet çınar ağacı bulunmaktadır. Fetih Çınarları olarak bilinen çınarlar; Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nca anıt ağaç olarak tescillenmiş ve yüzyıllardır görkemini korumaktadır.

Türkiye’nin en yaşlı ağacı, dünyada bilinen en yaşlı 5 ağaçtan birisi olan porsuk ağacı Zonguldak Alaplı’ya bağlı Gümeli Beldesi’nde bulunmaktadır. Gümeli Tabiat Anıtı’nda bulunan porsuk ağacı 2016 yılında keşfedilmiştir ve keşfedildiğinde 4112 yaşında olduğu belirlenmiştir. Keşfedildikten sonra dünyanın bilinen en yaşlı Porsuk ağacı olarak belirlenmiş ve tescillenmiştir.