Türkiye’nin çeşitli illerinde ilkokul öğretmenliği yaptıktan sonra memleketi olan Filyos’a yerleşen ve ardından burada Çatuk Sanat Evi (Atölye İskele)’ni açan Mehmet Türkçelik, denizden gelen ağaç parçalarından (çatuk) yaptığı sanat eserlerini ziyaretçileriyle buluşturuyor. Fotoğraf: Gezgin ve Fotoğrafçı Nadir Özsoy
Bir yıl önce
962 Okunma
Yazar : Sahra GÜLAL
Türkiye’nin ilham verici sanatçılarından Mehmet Türkçelik ve atölyesi Çatuk Sanat Evi, fırtınalı denizin getirdiği dal parçalarının (çatuk) nasıl birer sanat eserine dönüştüğünün yaşayan kanıtı. Deniz, dal parçaları ve hayallerin sıra dışı bir deneyime dönüştüğü Çatuk Sanat Evi, ziyaretçilerini benzersiz bir yolculuğa davet ediyor. Sanatın ve doğanın buluştuğu bu eşsiz yerde, Türkçelik’in çatuk sanatına tanıklık edin.
Fırtınaların dinmesini değil çıkmasını bekleyen bir sanatçı
Yıllar önce bir yanlış anlaşılma yüzünden sanata küstürülen Mehmet Bey’in bu ilginç hikayesi fırtınalı bir günde öğrencileriyle çatuk toplamaya çıkmalarıyla başlar. Etrafta Mehmet Bey ve öğrencilerini görenler, onun çocuklara kışlık yakacak toplattığı yönünde asılsız bir dedikodu çıkarırlar. Hem işlerinin yoğunluğu hem de böyle üzücü bir olay sonrası Mehmet Bey sanata küser. Ancak yıllar sonra emekliğiyle birlikte memleketi Filyos’a döner ve deniz kıyısında yerleştiği evinin alt katını küçük bir sanat atölyesine çevirir. Artık burada tek beklediği fırtınanın dinmesi değil çıkması olur. Böylelikle Mehmet Bey dünyanın farklı yerlerinden Karadeniz’e karışıp gelen tahta parçalarına can verir. Biraz bohem biraz da vudu esintileri hissettiğim bu çatuktan figürler benim gibi sanat meraklılarıyla Zonguldak’ın Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinde buluşmaya devam ediyor.
Dalgaların Filyos sahiline sürüklediği malzemeleri sanat eserine dönüştürüyor
➤ El sanatınızı sergilediğiniz ‘Çatuk Sanat Evi’ fikri ortaya ne zaman ve nasıl çıktı? Nedir bu Çatuk?
Çatuk yöresel bir kelime. Karadeniz ormanlarından derelere, ırmaklardan denize sürüklenen ağaç parçaları doğanın işçiliğinden geçer fazlalıklarından arınır. Fırtınalarda kıyıya vurur. Ben de bu ağaç parçalarından kendime göre uygun bulduklarımı toplarım. Halk da yakacak olarak toplar. “Ya içlerinde güzel parçalar varsa?” diye düşünürüm. Emekli olmadan önce evde ve apartmanın uygun olan bölümlerinde çalışıyordum. Filyos’a dönünce daha disiplinli çalışmaya başladım. Malzemenin çoğu denizden geldiği için yöresel isme sadık kaldım. “Çatuk nedir” diye sorduklarında işte bunlar diyorum, ağaç parçalarını gösteriyorum.
“Esin kaynağım küresel toplumsal hareketler”
➤ Eserlerinizin ardındaki hikâyeyi yani gördüğümüz figürlerin ilhamının nereden geldiğini bizimle paylaşır mısınız?
Doğa en büyük sanatçı bence. Zaten doğa yapacağını yapmış. Geriye bana ona sadık kalarak düzenlemek kalıyor. Ama bunu yaparken ağaçlardan izin alarak yapıyorum. Birbirimizi üzmeden karşılıklı anlaşarak yani kırmadan, kesmeden üretmeye çalışıyorum. Bazen dünyadaki ve ülkemizdeki dertleri dert edinip bir şeyler yapmaya çalışıyorum. Toplumsal hareketler, toplumsal cinsiyet ayrımcılığı gibi…
Bu atölye; denizden gelenler ve elinden gelenler atölyesi
➤ Figürlerinizi oluşturmada hangi malzemeleri kullanıyorsunuz?
Fazla alet edevat istemiyor yaptığım iş. Bazen oturuyorum deniz kenarına elimde bir çakı, denizin attığı ponza taşından yüz yapıveriyorum. Aslında kendimi anlatıyorum. Bazen isyan eden yüzler, bazen çocuksu yüzler…
“İlhamımı çocuklardan alıyorum”
➤ Zonguldak’a gelen turistlerin ve yerel halkın sanatınıza olan ilgisi nasıl? En çok hangi eserleriniz rağbet görüyor?
Yerel halk için Çatukçu Mehmet Hocayım. Çocukların bakışı çok iyi, onların tepkileri benim için çok önemli. Onların tepkilerini izlemek hem hoşuma gidiyor hem de ilham veriyor. Müthiş hayal dünyaları var. Atölyeye geldikleri zaman çatuklarla iki dakikada heykel yapıveriyorlar. Ben de onlardan ilham alıyorum. Yani çocuklar ilham kaynaklarımdan, onlar doğuştan sanatçı. Zonguldak’tan gelenler atölyeyi görmeye gelmiyorlar, doğal olarak. Gezinirken “aaa burada tuhaf bir dükkan var” diyorlar. Girip girmemek arasında tereddüt ederken “buyurun gezebilirsiniz” deyince “bunların hepsini siz mi yaptınız” diye şaşkınlıkları hoşuma gidiyor. Rağbet görme derken satın almayı kastediyorsanız öyle bir durum yok tabi. Bol bol tebrik var, elinize sağlık var. O da bana yetiyor. (: (İkimiz de gülüyoruz.)
Prof. Dr. Serpil Oppermann’dan Deniz Heykeltıraşı Lakabı
Ama fark edilmek hoşuma gidiyor. Örneğin, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi’nin hazırladığı “Zonguldak Yöresinde Yaşayan İnsan Hazineleri” kitabındaki 40 kişi arasına almışlar beni, sağ olsunlar. 2016 yılında Pegasus Dergisi’nin Temmuz sayısında röportajım var. Uçakta dergiyi okuyan Prof. Dr. Serpil Oppermann, John Hopkins Üniversitesi bünyesinde yayınlanan bir dergideki makalesinde benden bahsetmiş, bir eserimin görüntüsünü yayınlamış. Benim için deniz heykeltıraşı tabirini kullanmış. Çok hoşuma gitti, makalesini bana da gönderdi. Yani anlayacağınız literatüre de girmiş oldum böylelikle. ????
Filyos (Tios) tarihi M.Ö 7. yüzyıla dayanan bir antik kent. Bu tarihsel-kültürel mirası yansıtan ve ona katkıda bulunan işler yapabiliyorsam mutlu olurum. Turizm ve cazibe merkezi olmaya doğru giden Filyos’a değer katacak, marka değeri kazandıracak işler yapmaya devam edeceğim.
➤ Her işin keyifli taraflarının yanı sıra zorlukları da vardır, sizi en çok zorlayan kısım ne oldu?
Keyifli tarafı çok. Sürekli hayal ediyorsun. Kendini yenilemeye çalışıyorsun. Zorlukları ise artık deniz pek çatuk atamıyor. Akarsulara yapılan barajlar oralardan ağaçların denize az
ulaşmasına sebep oluyor.
➤ Doğa ve sanat ile ilgili bir mottonuz var mı, nedir?
Doğada olan her şey sanata dönüştürülebilir diye düşünüyorum. Felsefem budur.
Zonguldak’ı Ziyaret Etmeniz İçin Bir Başka Harika Sebep
Mehmet Türkçelik’in atölyesi Çatuk Sanat Evi, Zonguldak’ın kalbine yerleşmiş bir hazine ve alternatif bir gezi rotası arayanlar için mükemmel bir durak. Bu atölye, Türkçelik’in yaratıcılığının ve zanaatkârlığının eşsiz örneklerini barındıran bir sanat kalesi. Bu eşsiz sanat eserlerini keşfetmek için Hisarönü Mahallesi, Park Caddesi, 4-A, Filyos / Zonguldak adresine bir yolculuk planlayabilirsiniz. Mehmet Bey’in sanatındaki büyüyü ve yaratıcılığı daha da yakından takip etmek istiyorsanız, @turkcelikmehmet Instagram hesabından onun en son çalışmalarına göz atabilirsiniz. İşte Zonguldak’ı ziyaret etmeniz için bir başka harika sebep daha!
Mehmet Türkçelik Eserleriyle 23. Uluslararası Sevgi, Barış, Dostluk Kültür ve Sanat Festivali’nde
6-7-8-9 Temmuz 2023 tarihlerinde düzenlenecek olan 23. Uluslararası Sevgi, Barış, Dostluk Kültür ve Sanat Festivali kapsamında, Kdz. Ereğli Atatürk Kültür Merkezi’nde Mehmet Bey’in eşsiz eserlerinin sergileneceği özel bir sergi de sizleri bekliyor olacak. Bu büyülü sanat deneyimini kaçırmayın!
Eğer yolculuk rotanız emeğin ve ilklerin diyarı Zonguldak’a düşerse, size rehberlik edecek seyahat notlarına Zonguldak Gezi Rehberi yazımdan ulaşabilirsiniz. Ayrıca, Karadeniz’in saklı cenneti Zonguldak’ta keşfedilecek birçok güzel rotayı da ‘Zonguldak’ta Gezilecek Yerler‘ yazımda detaylı bir şekilde bulabilirsiniz. Karadeniz Ereğli Gezi Rehberi‘ne de göz atmayı unutmayın. Çünkü bu yazılar, Zonguldak’ın keşfedilmeyi bekleyen güzelliklerini ayaklarınızın altına seriyor. İşte sizi teşvik edecek çektiğim bazı Zonguldak seyahati fotoğraflarım:
Tarihin ve doğanın birleştiği yer Karadeniz Ereğli’nin (Kdz. Ereğli) büyüleyici atmosferini keşfedeceğiniz bir seyahat rehberine hazır olun. İşte Karadeniz Ereğli gezi rehberi. Ereğli’de gezilecek yerler listesi.
TABİATIYLA ZONGULDAK Karadeniz’in Saklı Cenneti: Zonguldak’ta Gezilecek YerlerEmeğin başkenti, kara elması, masmavi denizi, eşsiz doğal güzellikleriyle Karadeniz’in saklı kalmış yeryüzü cennetlerinden biri. İşte Zonguldak’ta gezilecek yerler…
KÜLTÜREL DEĞERLERİYLE ZONGULDAK İlklerin kenti Zonguldak gezi rehberiİlklerin kenti Zonguldak’ı keşfetmeye hazır mısınız? Bu yol maceraya, lezzete, jeoparka, endüstri mirasına, kültüre, maviye ve alın terine çıkar! İşte Zonguldak gezi rehberi…
ENDÜSTRİ MİRASIYLA ZONGULDAK Zonguldak seni bekliyor!İrfan Önal’ın kaleminden, “sahip olduğu endüstri kimliği ve bunun yansıması olan sosyolojisi ile ülkemizde özgün bir turizm destinasyonu potansiyeli olan Zonguldak” için; şehrin ruhunu yakalayabileceğiniz gezi tavsiyeleri… Zonguldak seni bekliyor!
DENEYİMLERİYLE ZONGULDAK Zonguldak-Karabük Tren RotasıSon zamanlarda ülkemizde tren yolculuklarının ne kadar rağbet gördüğünün farkında mısınız? Başta Doğu Ekspresi olmak üzere İzmir Mavi Tren, Van Gölü Ekspresi ve Güney Kurtalan Ekspresi gibi birçok tren hattı ilgi çekiyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı bu tren hatlarının ülke ekonomisine ve turizm sektörüne olan olumlu etkilerinden dolayı ülkemizdeki diğer hatların da turizme kazandırılması için yeşil ışık yaktı. İşte bu yazımızın da konusu olan Zonguldak-Karabük tren hattı, turizme kazandırılmak istenen hatlardan bir tanesi. Peki sizce neden özellikle bu tren hattının ülkede yaygınlaşması hedefleniyor?
KÜLTÜREL DEĞERLERİYLE ZONGULDAK Filyos: Tarihin ve Doğanın BirlikteliğiFilyos’un güzelliklerinden bahsetmeden önce onu biraz tanımaya ne dersiniz? Günümüzde Zonguldak Çaycuma’da bulunan beldemizin adı ilk çağlarda Billaeus olarak geçiyordu. Çünkü Karadeniz’e dökülen nehrin adı oydu. Tabii bu isim zaman içerisinde ses değişimlerine uğrayarak Filyos olarak kalmış. Peki ya söz konusu ilk çağlarda neler olmuştu? Filyos’u bu kadar önemli ve değerli kılan şey ne? Tüm bunların cevabı tarihte saklı.
DENEYİMLERİYLE ZONGULDAK Zonguldak Merkezinde Bir Günlük Gezi RotasıZonguldak; Batı Karadeniz’in inci tanesi… Neden bu tabiri kullanarak başladık biliyor musunuz? Çünkü Batı Karadeniz illeri arasında yer alan diğer şehirlerimiz Karabük ve Bartın, Zonguldak’ın bir ilçesiydi ve sonradan il statüsüne kavuştu. Onların da değeri yadsınamaz elbette ancak biz bugün Zonguldak’ı anlatacağız. Zonguldak’ın gezip görülecek yerlerinin yanı sıra ülkemiz adına ne gibi önemli özellikleri olduğundan da bahsedeceğiz. Hadi başlayalım.
TABİATIYLA ZONGULDAK Zonguldak Kıyı Şeridi: Batı Karadeniz’in Gözde Sahilleri“Karaelmas Diyarı” Zonguldak, kendine özgü karakteri ile bölgenin en özel şehirlerinden. Cumhuriyet döneminden bu yana ülke sanayisinin gözbebeği konumunda olan Zonguldak’ı daha iyi anlamak için, tarihin tozlu sayfalarında biraz geriye, 26 Ağustos 1931 tarihine doğru biraz uzanmak ve Atatürk’ün sözlerine kulak vermek gerek: ““Zonguldak’ın derin toprakları altında, bütün Türkiye’yi ihya edecek bir servet yatıyor…”
KÜLTÜREL DEĞERLERİYLE ZONGULDAK Karadeniz Ereğlisi: Karadeniz’de Bir Tatil BeldesiBatı Karadeniz’de yer alan Karadeniz Ereğlisi, Zonguldak’ın bir liman kasabasıdır ve ilin en kalabalık ilçesidir. Ziyaretçilerin buraya “Küçük İstanbul” demeleri, Ereğli’nin sahip olduğu doğal güzellikler ve tarihi eserlerden olsa gerek. Tarihi MÖ 2000’li yıllara dayanan Ereğli, antik çağdaki kuruluşundan bugüne kadar yerleşime açık olması sebebiyle, arkeoloji ve sanat tarihi bilimleri açısından kayda değer bir önem teşkil eder.
KÜLTÜREL DEĞERLERİYLE ZONGULDAK Zonguldak2021’in odak destinasyonları arasında saydığım “Endüstriyel Miras’ın Kalbi” Zonguldak ve yöresi farklı bir deneyim sunuyor…Bir destinasyonu odağa almanın en pratik yönteminin o yer ile ilgili mini bir blog oluşturmak olduğunu düşündüm.
TABİATIYLA ZONGULDAK Harmankaya Şelalesi Zonguldak - Ay Resmen CennetGittiği yerleri gereğinden fazla övmeyi ve bol keseden şairane tanımlar yapmayı seven biri değilim ama bir yer için şair kesileceksem o yer burası olabilir.
TABİATIYLA ZONGULDAK Çavuşağzı Plajı Kamp Alanı - Zonguldak Kamp YerleriKaravanla Batı Karadeniz turumuzun ilk duraklarından biri olan Çavuşağzı Plajı kamp alanı hakkında bilgi vermek istiyorum size bugün.
KÜLTÜREL DEĞERLERİYLE ZONGULDAK Kelebeğin Rüyasına Yolculuk – Zonguldak Gezi RehberiBu yazıdaki amacım malum döviz kuru kaynaklı seyahat rotasını yurt içine çevirip kendisine alternatif arayanlarla, hakkında çok az şey bildiği fakat gittiğinde etkilenmeyi umduğu yerler deneyimlemek isteyenlere bilgi sunmak.
TABİATIYLA ZONGULDAK Zonguldak Tas GölüKutupayısı sponsorluğunda ayıgibigez sloganıyla düzenlediğimiz Kutupayısı Rüya Takımı #ayıgibigez kampının ilki 2017 Ekim ayında Zonguldak’ta Tas Gölü Doğal Yaşam ve Kamp Alanı‘nda gerçekleşti. Ayıgibigez kampı boyunca hepimiz ayı gibi eğlendik!
TABİATIYLA ZONGULDAK Batı Karadeniz Ücretsiz Kamp AlanlarıDeniz tatillerini kamp yaparak geçirmek isteyenler için harika kamp alanlarını yazdım bugün. Özellikle blogumu ve sosyal medya hesaplarımı takip eden birçok kişinin kamp yapmaya bayıldığını biliyorum. O yüzden hazır bahar da geliyorken gidip gördüğüm deniz kenarı kamp yerlerini sizinle de paylaşmak istedim. Keşfedilmemiş doğasıyla son derece güzel kamp alanlarına sahip olan Batı Karadeniz ücretsiz kamp alanlarına gelin birlikte göz atalım.
KÜLTÜREL DEĞERLERİYLE ZONGULDAK Zonguldak’ın Yöresel YemekleriZonguldak’ın yöresel yemekleri listesinde kendinize uygun bir yemek bulacağınızdan eminiz. Batı Karadeniz’in incisi Zonguldak’a gelince kentte yaşayanların ne kadar şanslı olduğunu düşüneceğiniz tadına doyum olmayan pek çok lezzet sizleri bekliyor.